Dziś bez nich trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie gospodarki. Stanowią istotę rozliczeń pieniężnych między kontrahentami oraz konsumentami i firmami. Umożliwiają bezpieczne przekazanie środków w stosunkowo krótkim czasie dowolnemu odbiorcy.
Z informacji Związku Banków Polskich wynika, że statystyczny klient indywidualny w ciągu miesiąca zleca sześć przelewów. Przy czym liczba ta dotyczy wyłącznie przekazów realizowanych online.
W skali całego systemu finansowego liczba operacji wykonywanych co miesiąc oscyluje wokół 150 mln sztuk. Ich łączna wartość to ok. 400 mld zł (dane Krajowej Izby Rozliczeniowej).
Co to jest i na czym polega przelew bankowy?
Przelewy bankowe to potoczne określenie polecenia przelewu. W nomenklaturze finansowej tak nazywa się jedna z form pieniężnych rozliczeń bezgotówkowych. Jednocześnie przelew jest jedną z usług świadczonych przez wyspecjalizowane i uprawnione podmioty, np. banki, SKOK-i. Polega ona na przekazaniu wskazanej przez płatnika (nadawcę) kwoty z jego rachunku (konta) na rachunek odbiorcy (beneficjenta). Odbywa się to poprzez zmianę zapisów w systemach informatycznych dostawców tychże usług, a nie na fizycznym przewożeniu gotówki z punktu A do punktu B.
Elementy przelewu / formatka przelewu
Bez względu na kanał realizacji dyspozycja przelewu ma stałe elementy. By przekaz krajowy dotarł do beneficjenta, nadawca musi określić:
- nazwę nadawcy,
- nazwę odbiorcy,
- numer rachunku bankowego odbiorcy,
- kwotę.
Podawanie adresu odbiorcy i tytułu transakcji nie jest wymagane. Dzieje się tak, gdyż instytucje finansowe identyfikują beneficjenta po numerze konta. Dlatego przed zatwierdzeniem operacji / złożeniem dyspozycji należy sprawdzić jego poprawność. Ewentualny błąd w adresie nie będzie mieć żadnego wpływu na przebieg transakcji ani jej poprawność.
Uwaga! Niekiedy podanie tytułu przelewu ułatwia jego zaksięgowanie przez odbiorcę, dlatego wskazane jest uzupełnienie tego pola w formatce (na blankiecie) przelewu. Dzieje się tak np. przy płatnościach za rachunki albo faktury.
Jeśli zlecamy przelew zagraniczny, musimy także podać:
- kod BIC/SWIFT banku odbiorcy,
- numer rachunku odbiorcy w formacie IBAN (ciąg cyfr poprzedzony jest dwuliterowym kodem kraju odbiorcy, np. DE dla banków w Niemczech, GB dla banków w Wielkiej Brytanii),
- opcję kosztową – kto pokrywa koszty przelewu (OUR – nadawca, BEN – odbiorca, SHA – obie strony ponoszą koszty naliczane przez swoje banki),
- walutę.
W przypadku przelewu podatkowego, oprócz nazwy nadawcy i odbiorcy, kwoty i rachunku odbiorcy, konieczne jest podanie również:
- identyfikatora zlecającego przelew (płatnika), np. NIP-u,
- skrótu typu identyfikatora (np. N dla NIP-u),
- okresu, jakiego dotyczy płatność (miesiąc i rok),
- symbolu formularza lub płatności (np. PIT – w przypadku zaliczki na podatek dochodowy).
W przelewie podatkowym tytuł określany jest jako identyfikacja zobowiązania. Jej podanie jest wskazane. W przeciwnym razie pieniądze mogą nie zostać prawidłowo zaksięgowane przez urząd skarbowy, co może narazić płatnika na kłopoty.
Rodzaje przelewów
W zależności od przyjętego kryterium wyróżnić można wiele rodzajów przelewów.
Ze względu na kraj odbiorcy i walutę operacji przekazy dzielą się na:
- krajowe – w złotówkach między bankami w Polsce,
- zagraniczne – z banku w Polsce do banku za granicą lub odwrotnie,
- walutowe – w obcej walucie z banku Polsce do banku za granicą lub w obcej walucie między bankami w Polsce.
Ze względu na kanał realizacji transakcji wyróżniamy przelewy:
- elektroniczne – zlecane w internecie przez zdalne kanały dostępu do konta,
- tradycyjne – zlecane przy użyciu blankietów papierowych.
Ze względu na uczestników transakcji przelewy można podzielić na:
- wewnętrzne – realizowane między rachunkami nadawcy w tym samym banku, np. z konta osobistego na konto oszczędnościowe (ewentualnie między rachunkami różnych klientów w tym samym banku),
- zewnętrzne – realizowane między rachunkami w różnych bankach.
Ze względu na czas realizacji operacji mówimy o przelewach:
- standardowych – realizowane trzy razy dziennie w dni robocze w sesjach rozliczeniowych,
- szybkich (ekspresowych) – realizowane natychmiastowo, w trybie 24/7, od razu po nadaniu.
Do tych drugich można zaliczyć przelewy na numer telefonu i z wykorzystaniem Facebooka. Do ich wykonania nie jest wymagana znajomość rachunku odbiorcy ani jego nazwa – wystarczy jego numer telefonu. Usługa dostępna jest tylko w wybranych bankach i wiąże się z koniecznością spełnienia dodatkowych warunków zarówno przez nadawcę, jak i odbiorcę. Poza podaniem numeru telefonu komórkowego może to być np. instalacja odpowiedniej aplikacji albo rejestracja w jednym z serwisów.
Kanały zlecania przelewów
Istnieją różne sposoby wykonywania przelewów:
- Internet (system bankowości elektronicznej),
- Telefon (infolinia),
- Oddział banku albo innego dostawcy usług płatniczych (np. Poczta Polska, agencja kasowa).
Składanie dyspozycji przelewu
W zależności od kanału realizacji składanie dyspozycji przelewu wygląda nieco inaczej.
W przypadku przelewu internetowego należy zalogować się na swoje konto osobiste, czyli w pasku przeglądarki wpisać adres strony banku, w którym ma się rachunek, i podać stosowne dane. Następnie z poziomu systemu transakcyjnego należy wybrać odpowiednią zakładkę, podać dane odbiorcy i zatwierdzić operację (np. wpisać w odpowiednie miejsce kod otrzymany SMS-em). Przelew elektroniczny można zlecić na dowolnym urządzeniu podłączonym do sieci www, czyli np. komputerze stacjonarnym, laptopie, smartfonie czy tablecie.
W przypadku przelewu telefonicznego należy zadzwonić na infolinię banku, w którym ma się rachunek. Zwykle trzeba podać dane uwierzytelniające. W zależności od tego, czy polecenie przyjmowane jest przez automat (IVR), czy konsultanta, składanie dyspozycji polega na naciskaniu odpowiednich klawiszy na urządzeniu lub wypowiadaniu komunikatów głosowych.
W przypadku tradycyjnego przelewu należy udać się do placówki banku albo innej instytucji płatniczej. Tam trzeba przekazać pracownikowi wypełniony formularz wraz ze środkami. Po przyjęciu dyspozycji otrzymuje się dowód nadania w postaci podstemplowanej kopii blankietu (odcinek dla klienta).
Ile kosztuje przelew?
Polecenie przelewu jest zazwyczaj usługą płatną. Wyjątek stanowią tzw. zwykłe przekazy wykonywane przez klientów indywidualnych w bankowości elektronicznej i rozliczane przez KIR w sesjach w ramach systemu Elixir. Dotyczy to zarówno przekazów zewnętrznych, jak i wewnętrznych.Tylko nieliczne instytucje pobierają opłaty za tego rodzaju przelewy. Wg NBP w segmencie detalicznym średnia opłata za e-przelew wynosi 10 groszy.
Najwięcej trzeba zapłacić za transfer zagraniczny SWIFT. Większość banków nalicza opłatę prowizyjną (0,15-0,5 proc. wartości transakcji) z progiem minimalnym (20-70 zł) i maksymalnym (120-300 zł).
Nieco tańsze (5-10 zł) są przelewy europejskie. Chodzi o przekazy w euro na rachunek odbiorcy z kraju będącego członkiem systemu SEPA.
Dość drogie są także przelewy w oddziałach. Klienci indywidualni nadający w placówce transfer na rachunek w innym banku w Polsce muszą się liczyć z opłatą w wysokości od 2 do 20 zł. Wg NBP średnia stawka za tę usługę wynosi 7,5 zł.
Przekaz zlecany przez telefon to przeciętny koszt na poziomie 4,3 zł. Także w tym przypadku rozpiętość cen jest duża i waha się od 0 do 20 zł.
Przelew ekspresowy to póki co usługa premium. Wg danych NBP trzeba za nią zapłacić średnio 15 zł, gdy operację zlecamy przez internet, lub 30 zł, gdy robimy to w oddziale. Jednak wiele podmiotów oferuje tego typu transfery za 5-10 zł.
W bankowości istnieje generalna zasada, że firmy płacą za usługi finansowe więcej niż osoby fizyczne. Dotyczy to również stawek za przelewy dowolnego rodzaju i zlecane w dowolnym kanale.
Dla przykładu średnia opłata za przelew internetowy ponoszona przez mikroprzedsiębiorcę wynosi 16 groszy, a przez firmę z sektora MSP – 58 groszy, czyli sporo więcej niż przysłowiowy Kowalski (10 groszy). Za transfer zlecany w oddziale klient firmowy musi zapłacić ok. 13 zł, czyli prawie dwa razy więcej niż klient indywidualny.
Jeśli więc nie chcemy płacić za przelewy jak za zboże, wykonujmy je samodzielnie w systemie transakcyjnym banku. Takie rozwiązanie jest nie tylko tańsze czy nawet darmowe, ale też wygodniejsze, bo nie trzeba wychodzić z domu, by zlecić dyspozycję.
Kiedy dotrze przelew?
Standardowe przelewy krajowe rozliczane są przez KIR w sesjach. Odbywają się one trzy razy dziennie w dni powszednie. Zaczynają się o godz. 9:30, 13:30 i 16:00.
Najpierw dostarczone przez poszczególne banki zlecenia są przez operatora systemu przetwarzane. Później następuje rozrachunek środków między uczestnikami schematu. W efekcie księgowanie pieniędzy na rachunkach odbiorców po danej turze zaczyna się o godz. 10:30, 15 i 17:30.
By operacja została wykonana w ramach danej sesji, musi zostać zlecona przez klienta z wyprzedzeniem. Jeśli więc chcemy mieć pewność, że środki dotrą do beneficjenta tego samego dnia, powinniśmy nadać przekaz najpóźniej o godz. 13-14 (każdy bank sam ustanawia tzw. godziny graniczne).
Alternatywę stanowią szybkie przelewy. Wędrują one między bankami niezależnie od sesji rozliczeniowych i są księgowanie chwilę po nadaniu, także w dni wolne (w niektórych bankach mogą występować ograniczenia dostępności usługi, np. w późnych godzinach nocnych).